OVERSTAPPEN NAAR EEN ANDERE ENERGIELEVERANCIER

Vroegtijdige beëindiging van de leveringsovereenkomst: de kleine lettertjes achter het grote voordeel

Momenteel wordt het overstappen van energieleverancier groots gepromoot op de televisie, websites en in de dagbladen. Het aantal vergelijkingswebsites waarmee u (collectieve) kortingen kunt krijgen wanneer u naar een andere leverancier overstapt nemen in een razend tempo toe. Wanneer u niet overstapt dan bent u een dief van uw eigen portemonnee lijkt de algemene opvatting te zijn. En dat klopt. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft meerdere malen kenbaar gemaakt dat de consument honderden euro’s misloopt als er niet wordt overgestapt naar een andere energieleverancier. Het overstappen naar een andere energieleverancier kan gemakkelijk online of via de telefoon. Steeds meer afnemers van energie lijken daadwerkelijk over te stappen. De afnemers die stilzwijgend jarenlang het energiecontract hebben laten doorlopen bij de leverancier stappen nu ook langzaam over. Uit cijfers die het ACM publiceert op haar website blijkt dat 13,1% van het aantal afnemers in 2013 is overgestapt ten opzichte van 12,5% in 2012.

De ACM geeft te kennen dat 65% van de overstappers voor de tweede keer of vaker overstapt van energieleverancier. Om het overstappen te motiveren stunten de energieleveranciers met allerlei kortingen en gadgets. Overstappen vóór het leveringscontract afloopt, lijkt ook steeds meer een trend. De ACM stelt dat het voordeel gemiddeld kan oplopen tot € 314,- per jaar. Als blijkt dat het prijsvoordeel groter is dan de opzegvergoeding, kan het dus geld opleveren om tussentijds over te stappen. Immers, wanneer een contract voor drie jaar is aangegaan met de energieleverancier en men wil tussentijds overstappen dan is de maximale opzegvergoeding € 250,- voor gas en elektriciteit tezamen. Wanneer het prijsvoordeel oploopt tot € 314,- is er in ieder geval een verschil van € 64,- ten gunste van de afnemer. Vaker en/of vroegtijdig overstappen levert dus meer op. Maar hoe zit dit juridisch?

Een energierekening maar twee overeenkomsten!

Sinds 1 augustus 2013 is het leveranciersmodel ingevoerd voor kleinverbruikers. Dit houdt in dat de afnemer (met een aansluiting van 3*80A / 40 m3 (n)/h) met nog maar één partij een overeenkomst sluit en dat is met de leverancier. De afnemer kan hierdoor in de veronderstelling zijn, dat er slechts één overeenkomst wordt aangegaan. Maar niets is minder waar. Bij het sluiten van de leveringsovereenkomst met de leverancier machtigt de afnemer de leverancier om namens de afnemer een overeenkomst te sluiten met de netbeheerder. Hierdoor komt de aansluit- en transportovereenkomst met de netbeheerder tot stand. De kosten voor het transport van de energie en de aansluiting, de zogeheten netwerkkosten, worden in rekening gebracht door de leverancier.[1] Wanneer de afnemer deze kosten heeft betaald aan de leverancier, dan is er bevrijdend betaald. Dit leidt ertoe dat wanneer de afnemer zou overstappen voordat het leveringscontract afloopt, de netwerkkosten reeds zijn betaald en dat er niet nogmaals betaald hoeft te worden. De afnemer blijft twee overeenkomsten houden, maar krijgt één energierekening.

Opzegtermijnen en opzegvergoedingen

De contracten kunnen voor onbepaalde tijd worden aangegaan waarbij er een wettelijke opzegtermijn geldt van 30 dagen. Het contract voor onbepaalde tijd mag gratis opgezegd worden. De energieleverancier mag u hiervoor dus geen boete in rekening brengen. Er bestaan ook contracten voor een bepaalde tijd. Ook hier  geldt een opzegtermijn van 30 dagen. Wanneer u echter wilt overstappen voordat uw contract met bepaalde tijd afloopt dan mag de energieleverancier u een boete in rekening brengen. Dit heet ook wel de opzegvergoeding. Een opzegvergoeding wordt niet redelijk geacht, als de leverancier bij een overeenkomst voor bepaalde tijd met een variabel tarief een beding opneemt in de overeenkomst dat hem het recht geeft het leveringstarief aan te passen en het leveringstarief zodanig verhoogt dat het ten opzichte van het tot dan toe geldende tarief een onredelijke verhoging is.

De ACM heeft bepaald dat bij contracten die eerder worden opgezegd dan de looptijd, de volgende opzegvergoedingen in rekening gebracht mogen worden:[2]

In beginsel sluiten afnemers een nieuw contract wanneer het bestaande contract bijna eindigt. De looptijd en einddata van de energiecontracten worden sinds 1 augustus 2013 ook bijgehouden in het Contract Einde Register (CER). De leveranciers hebben inzage in dit register en zien welk contract wanneer afloopt, wat de opzegdatum is en op welke datum een nieuw contract mag worden aangegaan. Hierdoor wordt voorkomen dat afnemers meerdere contracten tegelijkertijd kunnen sluiten of dat er contractbreuk wordt gepleegd.

Algemene voorwaarden

Om over te stappen voor het leveringscontract afloopt, moet de afnemer zich bewust zijn van de algemene voorwaarden die er worden gehanteerd door zowel de leverancier met betrekking tot de leveringsovereenkomst als de algemene voorwaarden van de netbeheerder met betrekking tot de aansluit- en transportovereenkomst. De algemene voorwaarden voor beide contracten zijn tot stand gekomen in overleg met de Consumentenbond in het kader van de Coördinatiegroep zelfreguleringsoverleg van de SER. In beginsel worden deze algemene voorwaarden door alle leveranciers gehanteerd, maar er mag van worden afgeweken. In de preambule (inleiding) kan de leverancier dan aangeven op welke punten er wordt afgeweken.[3] De leverancier is verplicht de afnemer te wijzen op de algemene voorwaarden die door de netbeheerder worden gehanteerd bij de aansluit- en transportovereenkomst waartoe de afnemer de leverancier heeft gemachtigd om deze af te sluiten namens de afnemer. Tevens moet de leverancier de afnemer wijzen op de algemene voorwaarden die betrekking hebben op de leveringsovereenkomst. De algemene voorwaarden stroomlijnen de procedure ‘achter de schermen’. Wat zeggen deze voorwaarden nu over het wisselen van leverancier en dan in het bijzonder voordat het contract afloopt?

Aansluit- en transportovereenkomst

De afnemer behoort te zorgen dat hij op eigen naam uit hoofde van een leveringsovereenkomst recht heeft op levering van energie. In beginsel wordt de aansluit- en transportovereenkomst voor onbepaalde tijd aangegaan. De aansluit- en transportovereenkomst gaat in op de datum waarop de contractant als afnemer in het aansluitingenregister van de netbeheerder is opgenomen. Deze overeenkomst is verbonden aan de aansluiting. De netbeheerder ontvangt van de nieuwe leverancier de gegevens van de afnemer die per een bepaalde datum via die leverancier krijgt geleverd. De afnemer moet door de leverancier op de algemene voorwaarden van de aansluit- en transportovereenkomst worden gewezen. Wanneer de afnemer wil overstappen van energieleverancier hoeft de afnemer dus niet de overeenkomst te beëindigen met de netbeheerder. In de praktijk zal de afnemer bij het aangaan van de leveringsovereenkomst met de nieuwe leverancier deze machtigen om opnieuw een aansluit- en transportovereenkomst aan te gaan namens de afnemer. De contractuele relatie met de netbeheerder belemmert de afnemer in beginsel niet om over te stappen van energieleverancier.[4]

Leveringsovereenkomst

Wanneer een afnemer wil wisselen van leverancier dan kiest de afnemer een nieuwe leverancier. Deze nieuwe leverancier wordt dan bij contract gemachtigd om de leverancierswisseling in werking te laten treden door een melding te maken in het daarvoor bestemde register. Wanneer het lopende leveringscontract bijna afloopt kan de afnemer de einddatum aangeven en hiermee de ingangsdatum van de nieuwe overeenkomst kenbaar maken. Als de afnemer geen einddatum doorgeeft dan controleert de nieuwe leverancier de einddatum van het bestaande (nog lopende) contract in het CER en zal de overeenkomst vanaf die datum kunnen ingaan. Deze handeling is vastgelegd in de Gedragscode die geldt, wanneer de leverancier hierbij is aangesloten, voor contact tussen leveranciers en consumenten. De afnemer krijgt 14 kalenderdagen bedenktijd, waarna de leverancier de leverancierswisseling officieel maakt. Dit doet de nieuwe leverancier door de gegevens aan te passen in het CER en de netbeheerder hiervan op de hoogte te stellen. De netbeheerder past de leveranciersgegevens aan in het aansluitingenregister.  Deze leverancierswisseling is zodoende slechts een administratieve handeling.

Het beëindigen van de leveringsovereenkomst geschiedt schriftelijk met inachtneming van een opzegtermijn van 30 dagen. Wanneer de einddatum van een contract met een bepaalde tijd nadert, zal de huidige leverancier dit bij de afnemer onder de aandacht brengen. Wanneer een contract met een bepaalde looptijd niet tijdig wordt opgezegd, wordt deze stilzwijgend verlengd maar omgezet naar een contract met een onbepaalde tijd. De rechter heeft bepaald, dat dit geldt voor overeenkomsten die zijn gesloten na 1 december 2011. Deze is maandelijks opzegbaar. Wanneer de afnemer wenst om de overeenkomst met de leverancier vroegtijdig te beëindigen is het goed eerst de algemene en bijzondere voorwaarden door te lezen. Mogelijk dat de leverancier in de leveringsovereenkomst zelf aanvullende voorwaarden stelt ten aanzien van de beëindiging van de overeenkomst. Deze bepalingen moeten wel redelijk zijn.

Tussentijds opzeggen van de leveringsovereenkomst wordt wel mogelijk geacht. Dit volgt alleen al uit het feit dat opzegvergoedingen worden gehanteerd. Zoals hierboven werd genoemd kan het voordeel brengen om vroegtijdig over te stappen, zeker wanneer de overstapkorting hoger is dan de opzegvergoeding. De afnemer kan dus meerdere malen kortingen krijgen door vaker over te stappen. Dit lijkt haast te mooi om waar te zijn en zoals dat vaak het geval is, blijkt dat ook hier zo te zijn. Het is goed te beseffen dat er een aanmerkelijke kans bestaat dat de kleine lettertjes in de leveringsovereenkomst of de aanvullende voorwaarden bepalen dat de korting vervalt bij vroegtijdige beëindiging of dat het welkomstcadeau vergoed dient te worden.

Vergoedingen, kortingen, welkomstcadeaus en daadwerkelijk voordeel

Er worden door de energiebedrijven allerlei acties gevoerd om een leverancierswisseling te bewerkstelligen. Gratis gadgets, tablets, korting op de leveringskosten of overstapvergoedingen. Het kan allemaal. Wanneer u overstapt en een contract aangaat voor een (on)bepaalde tijd, krijgt u de beloofde korting of gadget. Vaak stelt de leverancier hiervoor aanvullende voorwaarden. Er kan bijvoorbeeld worden bepaald dat een korting op de leveringskosten wordt verrekend bij de jaarafrekening of dat de korting vervalt bij vroegtijdige beëindiging van het contract. Het is belangrijk dat deze aanvullende actievoorwaarden goed worden doorgelezen alvorens te wisselen van leverancier. Wanneer de leverancier in de bijzondere voorwaarden heeft opgenomen dat de korting op de leveringskosten vervalt bij een vroegtijdige beëindiging van de overeenkomst, dan is het nog maar de vraag of vroegtijdig overstappen wel voordelig is. Men moet dan uitrekenen of het overstappen meer voordeel oplevert dan de bestaande overeenkomst ‘uitzitten’. De opzegvergoeding moet dus niet alleen worden vergeleken met het te behalen voordeel wanneer men overstapt, maar men moet ook bekijken of de huidige energierekening dan niet veel hoger uitvalt dan verwacht. Er bestaat namelijk een wezenlijke kans dat de eerdere overeenkomst met gunstigere voorwaarden en betere tarieven is vastgesteld.

Daarnaast bestaat er voor overeenkomsten voor bepaalde tijd nog een andere bepaling die het daadwerkelijke voordeel van vroegtijdig overstappen kan beïnvloeden. Het kan namelijk zo zijn dat de leverancier een vergoeding wenst voor het welkomstcadeau. Stel dat de leverancier een gadget ter waarde van € 300,- cadeau geeft bij een overeenkomst voor 3 jaar. Wilt u na een jaar vroegtijdig overstappen, dan mag de leverancier een opzegvergoeding vragen voor het vroegtijdig beëindigen maar mag geen vergoeding vragen voor de tablet. Wordt de overeenkomst echter binnen één jaar nog opgezegd dan kan de leverancier u een vergoeding vragen voor deze tablet. Deze vergoeding mag echter niet meer dan de reële waarde van het cadeau bedragen of een bedrag hoger dan € 50,- zijn. De maximale vergoeding die voor een welkomstcadeau gevraagd mag worden bij een vroegtijdige beëindiging van het contract, is dus €50,-.

Beëindigt u dus binnen het eerste jaar een overeenkomst met een looptijd van 3 jaar waarbij u een dure gadget heeft ontvangen als welkomstcadeau, dan is de maximale vergoeding die de leverancier kan vragen € 125,- per product (gas /elektriciteit) en € 50,- voor het welkomstcadeau. Dit leidt ertoe dat wanneer u een overeenkomst tot levering van gas en elektriciteit heeft afgesloten, dit bij een vroegtijdige beëindiging in het eerste jaar een opzegvergoeding van € 250,- met zich brengt. Heeft u daarbij een dure gadget ontvangen, dan kan de leverancier daarvoor nog eens € 50,- in rekening brengen waardoor u dus een totaalbedrag van € 300,- bent verschuldigd. In deze situatie is het wellicht beter om de overeenkomst niet in het eerste contractjaar te beëindigen.

Concluderend, vroegtijdig overstappen van energieleverancier kan voordeel opleveren. Hierbij is het van belang dat u de algemene voorwaarden van de huidige leverancier en de nieuwe leverancier goed doorleest, maar ook de actievoorwaarden die gelden ten aanzien van de korting of het welkomstcadeau. Houdt u rekening met de afwijkende bepalingen die een leverancier kan hanteren ten opzichte van de voorwaarden die zijn vastgesteld in overleg met de Consumentenbond in het kader van de Coördinatiegroep zelfreguleringsoverleg van de SER.

Heeft u nog vragen over de algemene voorwaarden of actievoorwaarden of heeft u een geschil met uw leverancier? Neemt u dan contact op met Hans Koenders.