Nieuwbouwwoningen worden sinds 2018 gebouwd zonder een gasaansluiting. In de Gaswet is bepaald dat een gasleverancier nieuw te bouwen bouwwerken niet zal aansluiten op het gasnet (artikel 10 lid 7 Gaswet). Om de klimaatdoelen te behalen zijn in Nederland verschillende ‘proeftuinen’ aangewezen. Dit zijn woonwijken die gasvrij worden gemaakt. Enkele proeftuinen bevinden zich in de provincie Groningen.[1] De vraag is echter of eigenaren van woningen in de proeftuinen verplicht zijn om mee te werken aan het ‘gasvrij’-maken van de woning. En hoe voorziet de toekomstige Energiewet en Omgevingswet hierin? In dit artikel wordt op deze vraag antwoord gegeven.
Nu
De Gaswet is op dit moment nog leidend. In artikel 10 lid 6 is bepaald dat de gasleverancier verplicht is om een ieder die verzoekt om een aansluiting die een doorlaatwaarde heeft van ten hoogste 40m3 per uur te voorzien van deze aansluiting. De meeste woningen vallen hieronder. Artikel 10 lid 7 maakt een uitzondering op deze regel. Een te bouwen bouwwerk is uitgezonderd van de gasaansluitplicht. Het Bouwbesluit 2012 sluit hierop aan (zie artikel 6.10). Vanaf 1 juli 2018 worden nieuw te bouwen woningen niet meer aangesloten op het gas. Voor bestaande woningen geldt nog wel een gasaansluitplicht.
Naar aanleiding van het klimaatakkoord zijn in verschillende gemeenten proeftuinen van start gegaan waarbij een hele woonwijk gasvrij wordt gemaakt. Op dit moment kunnen woningeigenaren niet worden verplicht om de woning van het gas te halen. Hier komt echter verandering in wanneer de Energiewet en Omgevingswet van kracht worden.
Energiewet
In het huidige wetsvoorstel is in artikel 3.38 opgenomen dat een college van burgemeester en wethouders bepaalde gebieden kunnen aanwijzen waar geen aansluittaak is voor een distributiesysteembeheerder van gas voor kleinverbruikers. Voorwaarde voor het uitsluiten van de gasaansluitplicht is dat in die gebieden een andere energie-infrastructuur is die kan voorzien in de warmtebehoefte. Dit heeft nog niet direct tot gevolg dat woningen verplicht van het gas af moeten, maar de plicht om een nieuwe gasaansluiting te realiseren, indien hierom wordt verzocht, is er dan niet meer.
Stand van zaken wetsvoorstel
Op dit moment is nog onbekend wanneer de Energiewet in werking zal treden.
Omgevingswet
Op grond van artikel 4.1 kunnen gemeenten in een omgevingsplan regels stellen, met het oog op de doelen van de Omgevingswet, over activiteiten die gevolgen hebben of kunnen hebben voor de fysieke leefomgeving. In de memorie van toelichting bij de Omgevingswet is opgenomen dat het tegengaan van klimaatverandering onderdeel is van de fysieke leefomgeving (MvT, p. 369). Omdat het gebruik van aardgas gevolgen kan hebben voor klimaatverandering, en dus de fysieke leefomgeving, is het niet ondenkbaar dat gemeenten in het omgevingsplan regels opnemen over het gebruik van aardgas.
Voorwaarde voor een gemeente is wel dat het omgevingsplan niet strijdig is met regelgeving. Op dit moment bestaat voor de gasleverancier nog de verplichting om gasaansluitingen te realiseren voor bestaande bouw indien daarom wordt verzocht.
Wanneer de Energiewet in werking zal treden, komt deze verplichting te vervallen. Er bestaat dan een recht op warmte in plaats van een recht op aardgas. Gemeenten kunnen dan in het omgevingsplan hieromtrent regels opnemen.[2]
Stand van zaken wetsvoorstel
Minister De Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening heeft op 24 februari 2022 laten weten dat de Omgevingswet op 1 januari 2023 in werking zal treden.
[1] https://aardgasvrijewijken.nl/proeftuinen/huidigeproeftuinen/default.aspx
[2] Zie voor een uitgebreide toelichting: R.A. Jager, ‘is het mogelijk om alle woningeigenaren verplicht van het aardgas af te schakelen?’, TVO 2019, aflevering 4, paragraaf 4 (te raadplegen via: http://www.openaccessadvocate.nl/tijdschrift/tijdschriftomgevingsrecht/2019/4/TO_1568-5012_2019_019_004_006#content_TO_1568-5012_2019_019_004_006.ID1568-5012_0066)